Reflectief luisteren: het zwitserse zakmes onder de gesprekstechnieken

Jij wilt kennelijk weten wat ik hierover te schrijven heb …

Dat was er al eentje… een reflectie!

Wie beter wil leren motiveren ontkomt niet aan reflectief luisteren. En als er één vaardigheid is waar deelnemers aan mijn trainingen vaak aan moeten wennen, dan is het deze wel. Eigenlijk is dat best raar want we worden er de hele dag mee gebombardeerd…

‘So you think you can dance’

Een reflectie als titel, waar elke jongere die iets met dans heeft, zich door aangesproken voelt. Of wat dacht je van deze van Spotify. Hoor je net onderweg een lekker nummer, zegt opeens een stem: ‘Dus jij wilt graag onderweg naar goede muziek luisteren..’

Verkopers doen het, interviewers doen het, en zelfs kinderen doen het

Enkele jaren terug betrapte ik mijn zoontje van toen 5 op een reflectie. Hij deed mee aan een onderzoekje naar temperament waarbij hem een variëteit aan speelgoed werd voorgelegd. Toen de student-onderzoekster vertelde dat ze het zelf ook zulk leuk speelgoed vond, keek hij verbaasd op en zei: ‘dus u houdt van kinderspeelgoed….’ [stem omlaag].

Een mooi voorbeeld van een prikkelende reflectie. Ze ging er een beetje van blozen…

Wat is dat eigenlijk: Reflectief luisteren?

Reflectief luisteren is in de basis een manier van actief luisteren waarbij je regelmatig checkt of je de ander goed begrijpt. Dit checken doe je door middel van het geven van ‘reflecties’.
Een reflectie is een korte statement waarmee je teruggeeft wat je denkt dat de ander bedoelt, voelt of ervaart. Je luistert als het ware ‘tussen de regels door’ en checkt of je interpretatie klopt. Veel mensen moeten in het begin wennen aan het feit dat een reflectie een statement is in plaats van een vraag. De intentie waarmee je de reflectie geeft is echter: ‘je mag me verbeteren als het niet klopt’ en in de praktijk is dat ook wat mensen doen. Je kunt een reflectie ook zien als een mini-samenvatting die je regelmatig geeft om te checken of je nog op dezelfde golflengte zit.

Je kunt aan de intonatie horen of iets een reflectie is, dan gaat de stem namelijk aan het eind omlaag. Als de stem omhoog gaat, wordt het door de ander gehoord als een vraag. Probeer de volgende zin maar eens uit te spreken als een statement en als een vraag, dan hoor je zelf het verschil: ‘je wilt beter leren motiveren…’ of: Je wilt beter leren motiveren?’

Reflectief luisteren is bij motiverende gespreksvoering tot zeer hoog niveau uitgewerkt en er bestaan mensen, zoals Bill Miller, een van de grondleggers, die hier werkelijk virtuoos in zijn.

Het zwitsers zakmes onder de gesprekstechnieken

De reden dat reflectief luisteren voor iedere mensenwerker zo’n belangrijke vaardigheid is, is dat het ontzettend veel mogelijkheden biedt om de ander aan het denken te zetten. Behalve checken of je de ander begrepen hebt kun je namelijk ook iets nieuws toevoegen. Je kunt nieuw licht op de zaak werpen. Je kunt empathie tonen voor wat de ander doormaakt. Je kunt de ander uitdagen door in je reactie te overdrijven. Je kunt de verantwoordelijkheid terugleggen waar die hoort. Je kunt het onuitspreekbare uitspreken. En last but not least: je kunt de discrepantie versterken. Dit is een bijzonder sterke hefboom voor verandering. Discrepantie is de kloof die iemand ervaart tussen doelen, waarden en wensen aan de ene kant en de realiteit van het huidige gedrag aan de andere kant.

Dit kun je ermee:

Ter illustratie volgen een aantal voorbeelden van verschillende soorten reflecties:

Voorbeeld 1: Verantwoordelijkheid terugleggen:
Client: ‘Ze vroegen of ik ze een lift kon geven en opeens gingen ze dat tankstation overvallen’
Professional: ‘Je stemde toe zonder te weten wat hun bedoelingen waren’.

Voorbeeld 2: Empathie uitdrukken (gevoelsreflectie)
Client: ‘Er is eigenlijk niemand waarmee ik hierover kan praten’
Professional: ‘dat moet heel eenzaam voor je zijn’

Voorbeeld 3: Discrepantie versterken (tweezijdige reflectie)
Client: ‘Ik weet heus wel dat het niet goed is, maar tsjonge jonge, ik mag toch ook wel een pleziertje!’
Professional: ‘Je wilt genieten en tegelijk besef je hoe schadelijk dit voor je is’.

Voorbeeld 4: Nieuw licht op de zaak
Client: ‘het is allemaal zo uitzichtloos…’
Professional: ‘Hmm… je kunt je nog niet voorstellen dat dit voorbijgaat’

Voorbeeld 5: Herkaderen:
Client: ‘ik ben teruggevallen in coke-gebruik, dus het is wéér mislukt
Professional: ‘Je hebt iets geleerd op een harde manier…’

Voorbeeld 6: Uitdagen:
Client: ‘Dat internet-gokken is zo verleidelijk. Drie keer klikken en ik ben weer bezig. Het lijkt wel sterker dan ik.’
Professional: ‘Het online casino heeft jou volledig in zijn macht’

Voorbeeld 7: Het onuitspreekbare uitspreken
Client: ‘Ik durf het haast niet te vertellen, maar ik vind het opvoeden gewoon een ‘hell of a job’.
Professional: ‘het klinkt alsof je je schaamt voor het feit dat het ouderschap je zo zwaar valt’.

Kortom: als je met mensen werkt, dan kun je eigenlijk niet zonder de vaardigheid reflectief luisteren. Als je deze vaardigheid ook onder de knie wilt krijgen of verbeteren, volg dan ook een training motiverende gespreksvoering! Je werk wordt er leuker en lichter van…

Do try this at home!

Als mensen net een training motiverende gespreksvoering hebben gevolgd, zijn ze vaak zó enthousiast dat ze hun nieuwe vaardigheden onmiddellijk thuis gaan toepassen.

Hopelijk doet manlief dan wat vaker de vuilnis in de kliko…

Toch is dit tricky want motiverende gespreksvoering is ontwikkeld voor een hulpverleningscontext en niet voor huisgenoten die de afwas niet doen.

Wat je wel heel goed thuis kunt doen is reflectief luisteren. Iedereen vind het tenslotte fijn om begrepen en gehoord te worden. Een mooi voorbeeld van reflectief luisteren in de huiselijke sfeer zie je hieronder en laat me vooral weten als je thuis of op het werk mooie resultaten bereikt met deze bijzondere vaardigheid!

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).