Hoe denkt een oplossingsgerichte coach – deel 2

Onlangs heb je de 1e 4 vooronderstellingen kunnen lezen van waaruit een oplossingsgerichte coach kijkt, denkt en werkt. Uit de reacties op LinkedIn begrijp ik dat ze als helder en kloppend worden gezien.

Hieronder lees je nog 4 vooronderstellingen:

De toekomst kun je creëren en van het verleden kun je leren

Wij zijn geneigd het verleden te zien als iets dat iemand tegen houdt. Zo van: door mijn moeilijke jeugd lukt het mij nu niet om… (vul maar in). Als coach kun je daarin meegaan. Of niet.

Hoe zou het nu zijn om iemands verleden te zien als een rijke bron van leerervaringen? Immers het feit dat iemand levend en wel tegenover je zit betekent dat er – ondanks alle ellende – veel meer goed is gegaan dan verkeerd.

En dat iemand meer gezond is dan verwond. En dus heel wat verstandige keuzes heeft gemaakt, elke dag weer. En het kan niet anders of iemand kan daarbij terugkijken op allerlei leerervaringen over wat wel en niet werkt in het leven.

Door de focus te verleggen en het verleden als het ware te re-framen kan de cliënt meer in haar kracht komen en de slachtofferrol langzaam maar zeker loslaten.

Natuurlijk wil je daarbij niet zomaar voorbij gaan aan trauma’s of leed dat iemand is aangedaan. Soms is empathie en ‘stilstaan bij’ meer gepast dan doelen stellen of oplossingen zoeken. Maar zelfs dan kun je vroeger of later vragen stellen als:

• Hoe heb je dit volgehouden?
• Hoe is het je gelukt dit te doorstaan?
• Wat heb je hiervan geleerd?
• Hoe wil je er – vanaf nu – mee omgaan?

Als iets werkt, doe er meer van. Als iets niet werkt, doe iets anders

Deze uitspraak lijkt wellicht een ‘open deur’. Maar open deuren kunnen heel handig zijn!

Want was de mens maar zo simpel en verstandig dat hij alleen deed wat werkte en vermeed wat niet werkte. Helaas is de praktijk anders. Veel mensen weten bijvoorbeeld heel goed dat zij de volgende dag beter zouden functioneren als zij vroeger naar bed zouden gaan. En na 22.00 uur de TV of laptop zouden uitzetten. Maar wie doet dat ook daadwerkelijk? Of wie drinkt er echt 2 liter water per dag? En beweegt dagelijks minimaal een half uur?

Ook komt het voor dat mensen nogal gehecht zijn aan ineffectieve ‘oplossingen’, zoals: gokken om je inkomen te vergroten, alcohol drinken om socialer te worden, snoepen om je beter te voelen en drugs gebruiken om gelukkig te worden…

Overigens is het niet ons doel om dergelijke gedragingen te veroordelen, maar om er pragmatisch naar te kijken. Hierbij helpen vragen als: ‘In hoeverre werkt dit om je doel te bereiken? Wat zou misschien beter werken? Welke keuzes wil je hierin maken?

Uiteindelijk willen we mensen helpen bij het maken van bewuste keuzes in hun leven en het vinden van werkbare strategieën bij het behalen van persoonlijke doelen. En als coach kun je daarbij van grote waarde zijn omdat mensen – in gesprek met jou – hun ineffectieve gedrag tegen het licht kunnen houden.

If it ain’t broke, don’t fix it’!

Ooit begeleidde ik een jonge man in een trainingscentrum voor ex-gedetineerden. Wij maakten ons zorgen om hem, want hij was erg stil in de groep en liet nauwelijks initiatief zien. Hij leek weinig zelfvertrouwen te hebben en bovendien liet hij zich gemakkelijk beïnvloeden. Dat was waarschijnlijk ook de reden dat hij in aanraking was gekomen met justitie. Wij dachten: ‘hoe zal die jongen ooit in zijn eigen inkomen kunnen voorzien? En zonder inkomen zit hij zo weer in detentie…’

Gek genoeg had hij wel altijd geld en de mooiste nieuwe gadgets….

Op zekere dag was hij onverwacht afwezig, dus belde ik naar zijn huis. Ik kreeg zijn zus aan de lijn. Ze had geen idee waar hij was, dus vroeg ik hoe het de laatste tijd met hem ging. Zij wist mij te vertellen dat het prima ging en dat hij zoveel plezier had in zijn nieuwe baantje. Ik vroeg: wat voor baantje? ‘Oh, weet je dat niet?’, zei de zus. Hij doet met zijn scooter boodschappen voor ‘de dames op de boten’.

Het kwartje viel. Hij woonde namelijk in een wijk met veel prostituees op woonboten en je zou kunnen zeggen dat hij uitstekend zijn weg had gevonden in de lokale economie…

Natuurlijk kun je van alles vinden van deze ‘beroepskeuze’, maar mijn punt is dat onze cliënten vaak zo veel vindingrijker zijn dan wij hulpverleners denken. Bovendien kijken we vaak naar hun situatie door een bril die gekleurd wordt door onze eigen normen en waarden. Daarbij komt dat als je gaat sleutelen aan iets wat in principe voldoende goed functioneert, je misschien meer stuk maakt dan je lief is.

Ga uit van een groei-mindset

Ken je van die mensen die zeggen: ‘zo ben ik nu eenmaal!’ en ‘dit lukt me toch niet, dus dat ga ik ook niet proberen!’ Grote kans dat deze mensen een fixed mindset hebben ten aanzien van hun eigen ontwikkelbaarheid: zij geloven dat je talenten min of meer vast liggen en dat je het daarmee zult moeten doen in het leven.

Aan de andere kant van het spectrum zijn er mensen die uitspraken doen als: ‘Van fouten kun je leren’ en ‘als ik echt iets wil leren dan ga ik ervoor’. Deze uitspraken getuigen van een groei-mindset: de overtuiging dat je als mens jezelf kunt ontwikkelen als je maar inzet toont.

Deze twee mindsets hebben ver strekkende gevolgen; zij werken namelijk als een self-fulfilling prophecy. Mensen met een fixed mindset zullen veel minder ondernemen en geven ook sneller op als zij iets nieuws willen of moeten leren. Mensen met een groei-mindset daarentegen zoeken eerder uitdagingen, leveren meer inspanning, leren van fouten, zetten door bij tegenslag en staan open voor feedback.

Het goede nieuws is nu dat deze mindsets veranderbaar zijn, onder andere door wat meer te weten over hoe ons brein werkt en door kennis te nemen van hoe mensen (inclusief jijzelf) succesvol veranderen. Een workshop van anderhalf uur blijkt al effect te hebben. Dit blog lezen helpt trouwens ook.

En uiteraard werkt jouw eigen mindset door in hoe je je cliënten coacht. Jouw overtuigingen over het leervermogen van je cliënt bepalen deels de uitkomsten van je training of coaching. Hoe meer geloof en vertrouwen in het leervermogen van je cliënten, hoe beter de uitkomsten.

Het mooie van oplossingsgericht coachen is nu dat dit een sterk appèl doet op de groei-mindset van je cliënten, onder andere door de manier van bevragen:

• Hoe zou je kunnen leren om [iets moeilijks] te bereiken?
• Het was lastig zeg je. Wat heb je er van geleerd?

Zo, dit waren ze… Hopelijk was het nuttig voor je om dit te lezen!

Natuurlijk bestaan er nog veel meer oplossingsgerichte vooronderstellingen. Weet jij er één? Deel hem vooral hieronder.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).