Effectieve coachingskill #3: Echtheid

Nadat ik van school ben getrapt zwerf ik een tijdje rond in New York. Ik ben zestien en háát nepheid en hypocrisie en als ik om me heen kijk dan zie ik bijna niets anders. Hoewel ik allerlei verschillende mensen ontmoet, voel ik me toch vaak eenzaam en teleurgesteld, omdat ik wanhopig, maar tevergeefs, op zoek ben naar echtheid en oprechte verbinding. Mijn belangrijkste drijfveer is het behouden van de onschuld van kinderen terwijl ik mezelf probeer te beschermen tegen de harde realiteiten van de volwassenheid. Uiteindelijk beland ik in een instelling, waar ik terugkijk op mijn ervaringen van de afgelopen tijd en nadenk over mijn verlangen naar waarachtigheid en oprechte menselijke interacties.

Dit is mijn ultra korte samenvatting van hét boek dat mij het meest is bijgebleven van mijn Engelse leeslijst op de middelbare school: ‘A catcher in the Rye’ van J.D. Salinger. Ik weet dat ik niet de enige fan ben. Hoewel het boek dateert uit 1951 is het nog steeds ongekend populair, met name bij jongvolwassenen. Zouden zij soms in het bijzonder iets hebben met echtheid?

Echtheid en coaching

Misschien vraag je je af wat dit te maken heeft met coaching? Welnu, je kunt erop rekenen dat vrijwel elke coachée het zelfde verlangen heeft als Holden Caulfield. In feite zijn we allemaal op zoek naar echtheid en oprechte verbinding, niet waar? En in de kwetsbare positie van coachée wil je weten of je je coach kunt vertrouwen. Ik geloof dat we allemaal antennes hebben om aan te voelen of iemand ‘echt’ is en ik vermoed dat dit een evolutionair ontwikkeld vermogen is. Iemand die niet ‘echt’ is kon vroeger immers zo maar een gevaarlijke bedrieger zijn of lid van een vijandelijke stam. Daarnaast leven we in een tijd waarin écht’ en ‘nep’ steeds lastiger van elkaar te onderscheiden zijn, denk aan: fake news, insta-filters en ‘kunstmatige’ intelligentie.

Vertaald naar coaching roept dit vast allerlei vragen op, zoals:

• Wat betekent dat eigenlijk: ‘echt’ zijn als coach?
• Moet je dan alles zeggen wat je voelt en denkt?
• En wat als je een oordeel over je coachée hebt of iets negatiefs ervaart?

Hieronder zal ik deze vragen beantwoorden en daarbij put ik uit het boek ‘Effective Psychotherapists‘ van William R. Miller en Theresa B. Moyers. Eerder schreef ik een blog over ‘De 8 dingen die goede coaches wel doen en ‘slechte’ coaches niet’ en daarin vind je een beknopte samenvatting van dit boek.

Weten wat er in je omgaat tijdens het coachen

Volgens Miller en Moyers is het allereerst essentieel dat je opmerkzaam kunt zijn van het effect van de coachée op jou in real time tijdens de sessie. Het beoefenen van mindfulness kan hierbij enorm behulpzaam zijn. Ook blijkt er een positieve relatie te zijn tussen acceptatie van jezelf en van anderen. Het omgekeerde geldt ook: wanneer we dingen van onszelf niet accepteren bestaat er altijd het risico op projectie. Hierbij schrijven we aan anderen toe wat we in onszelf onderdrukken. Een catchy engels gezegde hierover is: If you spot it, you got it!

Ten tweede is het belangrijk om te voorkomen dat je jezelf anders voordoet dan je bent. En wat je ook deelt over je innerlijke ervaring, doe dat altijd in het teken van de andere effectieve coachingskills, zoals empathie, acceptatie en waardering.

Gepaste zelfonthulling

Is het nu wel of niet oké om dingen over jezelf te vertellen? Het blijkt dat coaches hier onderling sterk in kunnen verschillen. Sommige coaches vertellen vrijwel niets over zichzelf en anderen zijn heel open. Welnu, de laatste groep heeft het onderzoek aan hun kant: de onderzoekers Hill, Knox en Pinto-Coelho stellen dat zelfonthulling een duidelijk verband heeft met een goede therapeutische relatie en betere uitkomsten. Wel is van belang dat zij zich daarbij houden aan onderstaande tips:

1. Zelfonthulling zou een terughoudende en bewuste keuze van de coach moeten zijn en niet een automatisch of associatief spuien van persoonlijke info.
2. Zelfonthulling werkt het beste als je daarmee je gedeelde menselijkheid laat zien. Dit is overigens iets dat in ACT min of meer vanzelfsprekend is, bijvoorbeeld als het gaat over het hebben van lastige gedachten en gevoelens. Die hebben we immers allemaal.
3. Zelfonthulling is het meest gepast als je vooraf inschat dat je coachée hierbij gebaat is. Vervolgens dien je zorgvuldig op te merken hoe je coachée hierop reageert, zodat je in kunt schatten of het inderdaad behulpzaam is. Uiteraard kun je dit ook vragen aan je coachee.
4. Voel je zeker niet verplicht om alles te vertellen wat je voelt, ervaart of denkt. Dat is niet wenselijk en kan onnodig pijnlijk of zelfs schadelijk zijn.
5. En met de laatste tip komen we terug bij Holden Caulfield: de afwezigheid van ‘phoniness’ (nepheid; onoprechtheid) is misschien nog wel belangrijker dan de aanwezigheid van ‘genuineness’ (echtheid; oprechtheid).

Hoe om te gaan met negatieve gevoelens jegens je coachées?

Zolang je vooral waardering en ‘professionele liefde’ voor je coachée voelt is het relatief makkelijk om ‘echt’ te zijn. Maar stel dat je in een gedwongen kader werkt, zoals bij de reclassering, de jeugdbescherming of elders, dan is het bijna onvermijdelijk dat je ook wel eens negatieve emoties ervaart of een oordeel hebt over de ander. Zelf heb ik dat onder andere ervaren bij mensen die nogal gewetenloos, extreem dominant of narcistisch gedrag vertoonden.

Voor dit soort situaties stellen Miller en Moyers het volgende: om hier wijs te kunnen handelen is een noodzakelijke, eerste stap dat je je negatieve emoties en oordelen herkent en accepteert. En de beoefening van mindfulness helpt hier bij. Zelf gebruik ik hier vaak een metafoor van een koelkast: als je je oordelen (of emoties) onderdrukt worden ze vaak alleen maar sterker, dus dat werkt niet. En wellicht zit er ook ervaringswijsheid in je oordeel. Maar omdat hij nu niet van pas komt, kun je hem als het ware in een koelkast plaatsen. Daar blijft hij goed en kun je hem er altijd weer uithalen op het moment dat hij wel van pas komt.

Tenslotte raden Miller en Moyers voor dat soort momenten (of ter voorbereiding van een lastig gesprek) deze 2 vragen aan:

1. Hebben mijn negatieve gevoelens en/of oordelen iets te maken met mijn eigen geschiedenis, persoonlijkheid of waarden? Zo ja, realiseer je dan dat ze wellicht meer over jouzelf zeggen dan over de ander.
2. Is de kans groot dat andere mensen hetzelfde zullen ervaren als ik wanneer ze met deze persoon omgaan? Zo ja, dan is het wellicht nuttige informatie die ik mee kan nemen in mijn gesprekken (en uiteraard nog steeds in een sfeer van empathie, mildheid en waardering).

Ter afronding voeg ik nog twee eigen inzichten toe:

Ik heb gemerkt dat de beoefening van zelfcompassie mij enorm helpt om echter en compassievoller aanwezig te zijn bij mijn coachées. Want hoe meer ik van mezelf kan accepteren en omarmen, des te meer ik die houding ook kan aanbieden aan mijn coachées.

En het zal je wellicht verbazen, maar ook in de provocatieve benadering komt opvallend veel echtheid voor. Ik vermoed dat dit komt doordat je in die stijl relatief veel van jezelf laat zien. Bovendien leer je door de speelse kant ervan elkaar écht kennen. Denk maar aan het spelen van een bordspel met familie of vrienden…

Inspiratie en trainingsaanbod

• Check onze gratis e-courses
• Of de gratis proeflessen van de Online Video-courses
• Kijk hier voor meer inspiratie en ons gehele trainingsaanbod